Ik hoor steeds vaker geschrokken berichten van gedupeerde kleine ondernemers die aangeklaagd worden vanwege onrechtmatig gebruik van foto’s. Ze denken dan algauw dat het een overdreven boete is en hopen weg te komen met het onrechtmatige beeld te verwijderen. Maar de schade is dan al gedaan en de boete zal hoe dan ook betaald moeten worden.
“U heeft onrechtmatig een foto van ….. gebruikt op uw website, u wordt gesommeerd een bedrag van € 480,- te voldoen als schadevergoeding en met per directe ingang de foto te verwijderen.” Klinkt dit bekend? Heb jij dit als kleine ondernemer ook wel eens meegemaakt? Waar veel mensen zich niet echt bewust van zijn, maar toch ontzettend belangrijk is: auteursrecht voor foto's. Je denkt misschien dat het gebruik van een mooie foto op je website of social media een kleine moeite is, maar wist je dat daar een enorm risico aan zit? Dat je zonder de juiste toestemming en naamsvermelding flink in de problemen kunt komen.
In deze blog wil ik je kennis bijbrengen en je behoeden voor dure boetes. Want eerlijk is eerlijk, niemand zit te wachten op een hoge rekening omdat je per ongeluk een foto hebt gebruikt zonder toestemming. Veel mensen zien naamsvermelding als een gunst aan de fotograaf, maar het is officieel een verplichting. Ja, echt waar! Vergeten de naam te vermelden kan leiden tot gedoe en stress en daar zit niemand op te wachten..
“Je krijgt ook niet eerst een waarschuwing als je een foto uit een gallerie jat!”
Wat is auteursrecht?
Wanneer iemand een foto of video maakt, of een stuk tekst schrijft dan krijgt die persoon automatisch de auteursrechten van het stuk content. Degene is de creatieve maker en rechtmatige eigenaar. De maker van bijvoorbeeld een foto kan wel zijn eigen foto plaatsen op internet, maar niemand mag het zomaar kopiëren en het gebruiken voor commerciële doeleinden. Je dient de foto dan te moeten kopen en door de koop krijg je gebruiksrechten op de foto.
Moet je altijd toestemming vragen om een foto te gebruiken?
Kort gezegd, ja. Maar er zijn verschillende soorten licenties en rechten. Bijvoorbeeld, foto’s op internet zoals op Google, dat valt onder intellectueel eigendom, die kun je niet zomaar gebruiken. De foto blijft altijd intellectueel eigendom van de fotograaf. Daarvoor geldt het Intellectuele Eigendomsrecht (IE). Je mag een foto van het internet gebruiken als de maker meer dan zeventig jaar overleden is of je hebt een gebruikslicentie.
Wat houdt naamsvermelding in?
Wanneer je een foto gebruikt van iemand moet je de naam van de maker vermelden. Naamsvermelding wordt ook wel credits genoemd. Naamsvermelding kan toegepast worden bij foto’s, video’s, teksten, muziek en software. Bij bijvoorbeeld foto’s kan dat door een onderschrift toe te voegen met de naam van de fotograaf.
Wat zijn de risico’s als je zonder toestemming een foto gebruikt?
Wanneer je een foto zonder toestemming gebruikt, dan is er sprake van auteursrechtschending. Alleen de eigenaar van de foto mag bepalen hoe zijn/haar foto wordt gebruikt. Je kunt beschuldigd worden van auteursrechtschending en dat kan leiden tot hoge boetes en juridische stappen.
Wanneer je rechtmatige eigenaar van een foto ontdekt dat jij zijn foto zonder toestemming gebruikt dan kan de eigenaar een schadevergoeding (sommatie) eisen. Dat kan variëren van tientallen tot duizenden euro’s. Het risico dat je ontdekt wordt is groot aangezien bedrijven als Copytrack & Pixsy met speciale software je zo weten te vinden om je te sommeren. Zij sturen dagelijks honderden boetes uit. Het bedrag is afhankelijk van hoe erg de schade is. Bij schade kun je denken aan bijvoorbeeld gebruik voor marketing waardoor de foto onbruikbaar is geworden voor verkoop en dus waardeloos is geworden.
Je kan een verzoek verwachten van de eigenaar om de foto meteen te verwijderen, dat klinkt makkelijk, maar stel dat je de foto in marketingcampagnes hebt gebruikt en verspreid hebt. Maar ook vervelend als de foto heel belangrijk is geworden voor je onderneming.
Soms is het verwijderen van de foto niet genoeg en stapt de rechtmatige eigenaar naar de rechter. Dit kan ook een lang en kostbaar proces zijn waar je echt geen zin in hebt!
Wanneer je op social media foto’s plaatst zonder toestemming dan kan de sociale platform een klacht krijgen over het onrechtmatig gebruiken van een foto door de eigenaar van de foto. De platform mag dan je content verwijderen en je zelfs bannen, tijdelijk of permanent.
Hoe zit het met stockfoto’s, Canva en screenshots van tijdschriften?
Stockfoto’s van beeldbanken hebben een rechtvrije licentie, maar de voorwaarden verschillen per beeldbank. Gratis foto's kunnen risico's met zich meebrengen, zoals onduidelijke licenties en kans op auteursrechtenproblemen. Ook zijn ze vaak minder uniek en van mindere kwaliteit. Gratis foto’s kunnen soms virussen bevatten, vooral van minder bekende websites. Let op de gebruiksvoorwaarden, zoals beperkingen voor commercieel gebruik, om juridische problemen te voorkomen.
Canva biedt zowel een gratis als een Pro versie. Met de Pro versie zijn licenties inbegrepen. Bij de gratis versie kunnen licentievoorwaarden per afbeelding verschillen, afhankelijk van de bron zoals Pexels, Pixabay of CC0. Controleer altijd de licenties om problemen te voorkomen.
Het delen van screenshots van teksten, tijdschriften en boeken is officieel niet toegestaan, evenals het delen van overgeschreven teksten op social media.
Hoe weet ik of ik een foto’s legaal gebruik?
Het is verstandig om zeker te weten of je een foto mag gebruiken of niet. Je wilt immers niet voor verrassingen komen te staan. Controleer als eerst altijd de bronnen. Er zijn beeldbanken die gratis foto’s aanbieden zoals Pexels, Pixabay en Unsplash, maar let wel op de voorwaarden bij deze foto’s.
Je kunt foto’s gebruiken met Creative Common licentie (CC0), dit zijn foto’s die vaak vrij zijn van rechten. Maar let wel op, hierin heb je verschillende varianten met verschillende voorwaarden. Let ook op watermerken, foto’s met watermerken mag je sowieso nooit gebruiken.
Creative Commons is een non-profitorganisatie die diverse auteursrechtelijke licenties beschikbaar stelt. Deze licenties maken het voor makers gemakkelijker om hun werk te delen en anderen toe te staan het te gebruiken. Het doel van Creative Commons is om een balans te vinden tussen het volledig beschermen van auteursrechten en het vrijgeven ervan, waardoor creatief werk zowel beschermd als toegankelijk is. De meeste foto’s vallen onder CC0.
Neem een betaalde abonnement bij een beeldbank, dan weet je 100% zeker dat je licenties hebt gekocht en geen problemen zult krijgen. Een bekende beeldbank is bijvoorbeeld Shutterstock.
Wil je een foto online gebruiken, vraag dan altijd eerst toestemming aan de rechtmatige eigenaar. Achterhaal de eigenaar en stuur een mail of een bericht via social media.
Het beste is eigenlijk om gewoon je eigen foto’s te (laten) maken en gebruiken. Dan maak je je content helemaal eigen en weet je ook zeker dat je nooit problemen zult krijgen. Bij alle foto’s die ik in opdracht maak mag je zo lang je wilt commercieel gebruiken en over de naamsvermelding maken we duidelijke afspraken, net wat bij je wensen past. De betaalde factuur is het bewijs en daar staan je gebruiksrechten duidelijk verwoord in.